Öncelikle yazımıza kara deliğin ne olduğunu, nasıl bir şey olduğunu anlatmayla başlayalım. Kara delik, astrofizikte, çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, kütlesi büyük bir kozmik cisimdir. Kara delik, uzayda belirli nicelikteki maddenin bir noktaya toplanması ile meydana gelen bir nesnedir de denilebilir. Bu tür nesneler ışık yaymadıklarından kara olarak nitelenirler. Kara deliklerin, “tekillik”leri dolayısıyla üç boyutlu olmadıkları, sıfır hacimli oldukları kabul edilir. Kara deliklerin içinde zamanın ise yavaş aktığı veya akmadığı tahmin edilmektedir. Kara delikler Einstein’ın genel görelilik kuramıyla tanımlanmışlardır. Doğrudan gözlemlenememekle birlikte, çeşitli dalga boylarını kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedilmişlerdir. Bu teknikler aynı zamanda çevrelerinde sürüklenen oluşumların da incelenme olanağını sağlamıştır. Örneğin, bir kara deliğin potansiyel kuyusunun çok derin olması nedeniyle yakın çevresinde oluşacak yığılma diskinin üzerine düşen maddeler diskin çok yüksek sıcaklıklara erişmesine neden olacak, bu da diskin (ve dolaylı olarak kara deliğin) yayılan x-ışınları sayesinde saptanmasını sağlayacaktır. Günümüzde, kara deliklerin varlığı, ilgili bilimsel topluluğun (astrofizikçiler ve kuramsal fizikçilerden oluşan) hemen hemen tüm bireyleri tarafından onaylanarak kesinlik kazanmış durumdadır.
Bu kesinlik kazanmış durumu artık bir tık daha ileriye giderek fotoğrafını çekerek kesinliğini arttırmışlardır. Peki bu fotoğrafı kim veya kimler mi çekti ? Ne ile çektiler ? Nasıl çektiler ? gibi sorulara şimdi yanıt aramaya başlayalım. Aslına bakacak olursak birisi çıkıp eline de fotoğraf makinesini alıp çekmedi tabii , biraz daha detaylarına inip ele alabiliriz konuyu. Kara deliğin ilk defa çekilen fotoğrafı dünyanın farklı bölgelerindeki sekiz gözlemevi arasında bağlantı kurularak oluşturulan Event Horizon teleskop dizgesi tarafından fotoğraflandı. Ve bu projede Dünya’dan yaklaşık 54 milyon ışıkyılı uzaklıktaki M87 galaksisindeki büyük kara deliğin görüntüsünü yakalamak için 200 bilim adamının çalıştığı söylendi.
8 farklı gözlemevinden alınan fotoğraflar birleştirilerek tek bir fotoğraf olarak 11 Nisan 2019 tarihinde dünyaya sunuldu. E o kadar fotoğrafını çekmişler buna bir isim de vermişlerdir diye düşüneniniz vardır kesinlikle. Bu karadeliğin ismi İlk kez fotoğrafı çekilen kara deliğe, Hawaii dilinde “Derin, süslü karanlık oluşum” anlamına gelen “Powehi” adı verilmiş nedeni ise projede yer alan teleskoplardan ikisinin Hawaii’de olması ve bu Hawaii karadeliğin 40 milyar km çapında yani Dünya’dan 3 milyon kat daha büyük olduğu açıklanmış. Peki ya bu karadeliğe bu ismi kim vermiş, isim babası kim ? diye soracak olursanız Hawaiili dil profesörü Larry Kimura. Sizce neden başka bir ismi değilde “Powehi” ismini vermişler diye sizde de bir merak uyandı mı ? Hemen göz atalım, Powehi sözcüğü Hawaii’de 18’nci yüzyıldan beri söylenen ve yaratılış hikayesini anlatan Kumulipo adlı bir ilahideki “Po” ve “Wehi” sözcüklerinin birleşiminden oluşuyor. Po, “Sonsuz yaratımdaki derin karanlık kaynak”, Wehi de “süslenmiş, bezenmiş” anlamına gelmektedir.
Prof. Larry Kimura bir haber bülteninde, “Kara deliğin ilk bilimsel onayına Hawaii adı verme ayrıcalığına sahip olmak benim için ve Po’dan gelen Hawai soyum için çok anlamlı.” dedi. Ayrıca projede görev alan 200 bilim adamından biri olan, Mauna Kea’daki James Clerk Maxwell Teleskobu’nun müdür yardımcısı Jessica Dempsey, “Bunu söylediği anda neredeyse sandalyemden düşüyordum.” dedi. Ve Dempsey, Powehi’nin Kimura’ya sağlanan bilimsel açıklama için mükemmel bir eşleşme olduğunu söyledi. Ayrıca Dempsey, “Gördüklerimizi ve bu kara deliğin etrafındaki karanlığı aydınlatıp, aydınlatıldığını tarif ettik ve o zaman Larry bu isimle geldi.” dedi.
Tam 1 yıl önce bugün bütün dünyayı şoka uğratan ve tarihe sağlam bir not olarak bırakılan ilk kara deliğin fotoğrafını kısa bir gözden geçirmiş olduk. Umarım bu yazı hoşunuza gitmiştir eğer hoşunuza gittiyse sosyal medya plartformlarında paylaşarak bize destek olabilir ve bildirimleri açarak paylaştığımız yazılardan anında haberdar olabilirsiniz.
İyi keyifler dilerim.
Yazılım dünyasına meraklı sürekli araştırma, kendine yeni şeyler katma peşinde olan, araştırdığı ve öğrendiği bilgileri kişisel web sitesi mertcansulupinar.com'da paylaşan, kişisel YouTube kanalı Mert Can Sulupınar'da kendi bilgi birikimiyle ürün incelemeleri ve daha değişik tarzda videolar üreten ayrıca teknolojinin en geniş halini teknomain.com'da sunmaya çalışan bir yazılım mühendisliği öğrencisinden fazlası.
Bir cevap yazın