Çernobil nasıl bir yer ?
Ukrayna’nın Pripyat şehrine bağlı olan bir kasaba Çernobil. Burada nükleer santralde çalışanlar ve bilim insanları ikamet etmekteydi.Burada ki Sovyet mühendislerin yapmış olduğu Çernobil Nükleer Santrali 4 reaktörden oluşmaktaydı ve beşincisinin inşaası sürüyordu.
Çernobil Faciası Nasıl Oldu ?
25 Nisan 1986’da 4.reaktörün rutin bakımı sırasında mühendisler olası bir elektrik kesintisinde jeneratörün devreye girmesine kadar ki 25 saniyede ne olabileceğini test etmek istediler.Ve reaktörün gücünü yavaş yavaş düşürmeye başladılar.4. reaktörün güç seviyesi %50 ye düşürülürken diğer bir reaktör kapatıldı.Acil soğutma sistemi de devreden çıkarılarak bütün buhar tek bir reaktöre verildi.Güç 700 MW th ye düşürüldü normal şartlarda 700 MW th altına düşmemesi gerekirken bu ayarlanmadığı için saat 00.28′.de güç 30 MW th ye kadar düştü. Kontrol çubukları kullanılarak ancak 200 MW th ye çıkarılabildi.01.23’de güç seviyesi normalin 100 katına ulaştı. Yakıt zarfı eridi, sıcak parçalar suyla temas ederek buhar patlamasına neden oldu.Patlamanın gücü 1000 tonluk reaktör kapağını kaldırdı.Reaktör kapağının açılmasıyla içeriye giren oksijen hidrojenle birleşerek ikinci bir patlamaya neden oldu.
Patlama sırasında görevliler hayatını kaybetti. Daha sonra yangını söndürmek için gelen ekip maruz kaldıkları radyasyon ile bir hafta gibi kısa süre içinde hayatlarını kaybettiler.Çünkü bir insan için normal radyasyon seviyesi 0.10 – 0.30 iken orada ki salınım 15 bin katıydı. Yangının suyla söndürülemeyeceği anlaşılınca 2000 helikopter ile reaktör üzerine kum ve çelik döküldü.Diğer yandan şehirdeki insanlara iki saat içinde toplanmaları için anons yapılarak ,otobüslerle uzaklaştırıldılar.
Patlama sonrası
Reaktör çatısında ki yığınları temizlemek gerekiyordu. Bunun için yapılan robotlar bir kaç gün içinde bozulunca insan gücüne geçmeye karar verildi . Radyasyon seviyesi hala ölümcül sevide olduğu için işçiler çatıda en fazla 3 dk kalabiliyor, zaten bu sürede ömürleri boyunca alabilecekleri radyasyonu alıyorlardı. Uzun uğraşlar sonunda çatı temizlendi.Avrupa birliğinin katkısıyla bir koruyucu kalkanla kapatıldı. Radyasyonun %90 onun altında bulunmakta.
Nükleer salınım etkileri
Radyasyondan en çok etkilenen santralin çevresindeki 30 kilometre çapındaki alan boşaltılarak bu bölgede yaşayan 135 bin kişi tahliye edildi. Reaktör binası 410 bin metreküp çimento ve 7 bin ton çelikle gömüldü. Besin maddeleri başka bölgelerden getirildi ve radyasyon bulaşan gıdaların tüketimi yasaklandı. Tanı merkezleri kuruldu. 5 milyon 300 bin kişiye, radyoaktif iyodun tiroid bezi tarafından alımını engellemek için potasyum iyodür tabletleri dağıtıldı. Ukrayna’da 18 bin kilometrekarelik tarım toprakları radyoaktif kirlenmeye maruz kaldı.
Çernobil’in etkisine maruz kalan ülkelerden biri de Türkiye’ydi. Ancak o dönemde Türkiye’de yetkililer bu felaketi o kadar hafife aldı ki, dönemin Sanayi ve Ticaret Bakanı Cahit Aral, Karadeniz’de yetişen çayların radyasyondan etkilenmediğini ispat etmek için kameraların karşısında çay içti. Bedeli sonraki yıllarda çok ağır olacak bu felakete ilişkin dönemin bakanı, “Karadeniz’e bir damla mürekkep düştü diye Karadeniz kirlenir mi?’ Radyoaktif çay daha lezzetlidir. Rusya’dan iyi bir şey gelmez. Ya komünizm, ya radyasyon” diye dalga geçiyordu. Oysa binlerce kilometre uzaklıktaki İngiltere bile radyasyonun yıkıcı etkilerinden korunmak için önlemler almaya çalışıyordu.
Ancak uzmanlar bu sınırlı verilerle de bütün bu yaşananların sonucunun,Türkiye’de kanser hastalığının oranında çok ciddi bir şekilde artış olduğu inancında. Uzmanlar, Çernobil’in risklerinin hala devam ettiği uyarısında bulunuyor. Kanser vakaları, Marmara Bölgesi’nde 1986-1987 arası yaklaşık iki kat, Karadeniz’de ise 1995’ten sonra yaklaşık üç kat arttı. Bilim insanları santralin tamamen temizlenmesi için 48 bin yıl geçmesi gerektiğini söylüyor.
Hacettepe üniversitesi biyoloji bölümü öğrencisi.
Bilim ve insan psikolojisinde, araştırmacı ve düşünür. Makyaj ve kişisel bakımla oldukça ilgili bir genç kız.
Bir cevap yazın